Woorden turven met Google: de Ngram Viewer

In vijf jaar tijd werd het woord Gefängnis populairder dan Zuchthaus, Kerker en Strafanstalt: volgens Google Books Ngram Viewer overstijgt het in 1885 deze woorden in frequentie, terwijl het in 1880 nog omgekeerd was. Sindsdien voert Gefängnis de lijst aan. Hoewel, Zelle scoort enorm en komt in 1900 ruim zes keer zo frequent voor als Gefängnis, maar vermoedelijk dankt het dit aan zijn verschillende betekenissen. Want zo werkt het nu eenmaal met statistiek: naar de analyse moet je zelf op zoek. Zie datavisualization.ch voor aansprekende voorbeelden. De Ngram Viewer is mooi speelgoed, met dank aan Google, dat op deze manier toegang biedt tot ruim 5 miljoen boeken. Nederlands ontbreekt nog, daarom een ander Duits “feitje” uit dezelfde sfeer: Gefangenschaft en Haft cirkelen tussen 1800 en 2000 voortdurend om elkaar heen. Beide vertonen pieken tussen 1840 en 1860 (nationaal-liberale opstanden?) en een dal omstreeks 1930. In 1940 en 1960 piekt Gefangenschaft weer, en in 1946 Haft – allebei lager overigens dan een eeuw eerder. Ook leuk: automerken vergelijken in het Engels, Duits en Frans tussen 1900 en 2000… Digital humanities voor iedereen.